Badania terenowe dotyczące kultury społecznej i materialnej w gminie Samborzec zostały wykonane w ramach projektu unijnego "Wracamy do korzeni - idziemy do przodu - wzmocnienie poczucia lokalnej tożsamości mieszkańców gminy Samborzec" realizowanego przez Stowarzyszenie Hipoterapeutyczne Stadniny Koni Samborzec.

Celem głównym badań nad kulturą społeczną i materialną w gminie Samborzec (powiat sandomierski, województwo świętokrzyskie) była potrzeba utrwalenia przejawów dawnego życia wiejskiego, obrzędowości oraz unikatowych zachowań społecznych. Badania tego typu są ważne, gdyż tempo zmian cywilizacyjnych nawet w małych miejscowościach jest dość duże. Zmiana sposobu pracy, stylu życia, wyjaławia współcześnie żyjącego człowieka z dawnych zwyczajów, które dziś praktykuje się w szczątkowej postaci. Te zanikające elementy kultury społecznej i materialnej tworzyły obraz życia społecznego przez stulecia.

W badaniach posłużono się kwestionariuszem wywiadu o niskim stopniu standaryzacji. Badane osoby miały odpowiedzieć na 12 pytań otwartych, które były następujące: 1) Jak wyglądało gospodarstwo domowe z zewnątrz?, 2) Jak wyglądało wnętrze mieszkalne?, 3) Jak ludzie się ubierali na co dzień, a jak odświętnie?, 4) Zwyczaje rodzinne – wesele, 5) Zwyczaje rodzinne – narodziny dziecka, 6) Zwyczaje rodzinne – śmierć, 7) Zwyczaje i obrzędy doroczne – najważniejsze święta oraz ważne uroczystości kościelne, 8) Twórczość ludowa – przyśpiewki, własna twórczość, przysłowia regionalne, 9) Wierzenia, znachorstwo i zaklęcia – szczególnie związane z końmi oraz ich hodowlą, 10) Przepisy kulinarne – szczególnie przepis mający długą historię, 11) Praca i zarobkowanie – prace polowe a także te z wykorzystaniem koni, 12) Pozostałe kwestie dotyczące rozmówcy – imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, zawód.

Rozmówcami byli najstarsi mieszkańcy gminy Samborzec, mieszkający w następujących miejscowościach (w nawiasach podano liczbę rozmówców w danej miejscowości): Andruszkowice (12), Bogoria Skotnicka (6), Bystrojowice (1), Chobrzany (5), Gorzyczany (4), Koćmierzów (4), Milczany (1), Ostrołęka (4), Polanów (3), Samborzec (4), Skotniki (12), Strochcice (1), Śmiechowice (2), Wielogóra (3), Zajeziorze (2), Zawierzbie (3), Złota (2), Żuków (4). Proces pozyskiwania informacji w terenie trwał od września do listopada 2009 roku. Łącznie przeprowadzono ponad 70 wywiadów.

Prace badawcze w terenie koordynowali nauczyciele z gminy Samborzec, natomiast ankieterami byli uczniowie. Zarówno koordynatorzy, jak i ankieterzy otrzymali szczegółowe wskazówki: w jaki sposób dobierać rozmówców, jak prowadzić rozmowę, w jaki sposób zapisywać odpowiedzi itd. Po zgromadzeniu materiału badawczego nauczyciele wraz z uczniami wstępnie go opracowali - informacje pozyskane od rozmówców zostały wprowadzone online do specjalnie przygotowanego systemu informatycznego. Następnie dokonano gruntownej analizy treści i opracowano całościowo wyniki z przeprowadzonych badań.

Wszystkie opracowane zagadnienia z przeprowadzonych badań terenowych zostały opublikowane w książce:

Jerzy Marcjan, Piotr Sławiński, Witold Stefaniak, Wiesław Wierzchowski, Marek Ziemba, „Gmina Samborzec wczoraj i dziś”, Stowarzyszenie Hipoterapeutyczne Stadniny Koni Samborzec, Samborzec 2009 w rozdziale "Dawne zwyczaje i życie ludzi w gminie Samborzec. Wyniki badań terenowych", s. 193-241.

Zobacz fragment rozdziału z tej książki [PDF - 0.2 Mb]
Dawne zwyczaje i życie ludzi w gminie Samborzec (zwyczaje rodzinne - wesele)

Pobierz fragment rozdziału z tej książki [ZIP - 0.2 Mb]
Dawne zwyczaje i życie ludzi w gminie Samborzec (zwyczaje rodzinne - wesele)